19 marca 2011

Inni kompozytorzy

Inni kompozytorzy romantyzmu:



Franz Schubert - Niemiec, autor pełnych romantycznego liryzmu utworów symfonicznych i fortepianowych oraz nastrojowych pieśni. Jego pieśni są przykładem realizacji idei połączenia literatury z muzyką, a napisał ich około 600.

Hector Berlioz - Francuz, rozwinął i pogłębił tzw. muzykę programową, mającą odtwarzać konkretne treści obrazowe, przeżycia a nawet wątki epicko-narracyjne, np. Symfonia fantastyczna z wymownym podtytułem: Requiem oraz legenda dramatyczna Potępienie Fausta ze słynnym Marszem Rakoczego.

Richard Wagner - przeprowadził w Niemczech reformę muzyki operowej tzn. zamiana tradycyjnej opery w dramat muzyczny, np. Pieśni Nibelunga. Do jego wybitnych dzieł należą te oparte na literackich mitach niemieckich i europejskich. Opery: Holender tułacz, Tannhäuser i Lohengrin. Był zwolennikiem ruchów rewolucyjnych i narodowo wyzwoleńczych, np. Polonia

Karol Kurpiński - twórca polskiej opery. Komponował muzykę m.in do oper: Jadwiga królowa Polski, Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale, Jan Kochanowski w Czarnym Lesie, baletu Wesele w Ojcowie, do Śpiewów historycznych J.U.Niemcewicza, a w czasie powstania listopadowego do pieśni powstańczych: Warszawianki, Mazura Chłopickiego, Polak nie sługa, Bracia do bitwy, itd.

Piotr Czajkowski - Rosjanin, autor Smutnej piosenki. Pisał opery i balety, np. Jezioro łabędzie, Dziadek do orzechów.

Moda

  • Strój jako środek wyrazu własnej osobowości, manifestacji poglądów
  • Ubiór miał wyróżniać jednostkę
  • Demokratyzacja mody 
  • Dobrze skrojone, niekrępujące stroje
  • Krynoliny, gorsety
  • Panie zaczęły lubować się w wysokich kołnierzach, przekonały się do długich rękawów.
  • Haftowane mankietów, kołnierzy, pończoch, podwiązek
  • Wyszywanie poduszek, narzut 
  • Fryzury- misterność upięć, loki
  • Fascynacja orientalnymi strojami (turbany, suknie)
  • Suknie z bufiastymi rękawami, długim trenem

Życie codzienne

Panoramą szlacheckich, romantycznych obyczajów jest Pan Tadeusz Adama Mickiewicza. W żadnej innej książce czy nawet opracowaniu epoki nie odnajdziemy tak szerokiego wachlarza rozmaitych sposobów spędzania wolnego czasu (grzybobranie, polowanie), kanonu zachowań (sposób usadzania ludzi przy stole i wzajemnego usługiwania, etapy zalotów i procedura zaręczyn) czy zasad obowiązujących w początkach XIX-wieku (gościnność czy szacunek dla tradycji)

Typowy przedstawiciel romantyzmu był dobrze wykształcony, znał języki i systemy filozoficzne, po etapie studiów oczywiście musiał poświęcić kilka lat na podróże po Europie. Taka była moda i tego spodziewano się po przykładnym kawalerze. 

Jeśli chodzi o kobiety – one nie miały zbyt dużego wyboru. Po kilkuletniej nauce (gry na skrzypach, robótek ręcznych, języków i koniecznie podstaw sztuki) najczęściej wyjeżdżały w towarzystwie matek lub ojców w kilkutygodniową podróż po 2-3 stolicach europejskiej sztuki, by po powrocie zaprezentować się na jakimś balu i przyjąć rękę dobrze zapowiadającego się oficera czy bankiera. 

Literatura

Cechy literatury romantyzmu:

  •           Irracjonalizm, brak rozumowego pojmowania świata
  •           Poznawanie świata za pomocą zmysłów, instynktu, przeczucia
  •           Fantastyka
  •          Tajemniczość
  •           Fascynacja kulturą Wschodu
  •          Ludowość
  •          Mistycyzm
  •          Mesjanizm
  •           Indywidualizm- odmienność, własna wizja świata

Fryderyk Chopin


Urodził się 22 lutego (według metryki) lub 1 marca (według rodziny) 1810 w Żelazowej Woli, a zmarł 17 października 1849 w Paryżu. 


Fryderyk Chopin należał do najwybitniejszych pianistów romantyzmu. Najwięksi wirtuozi i znawcy byli pod wrażeniem niepowtarzalnego uroku jego gry, jak i również oryginalnością i głębią jego muzyki. 

Muzyczny talent Fryderyka objawił się we wczesnym dzieciństwie. Mając zaledwie 7 lat był już autorem dwóch polonezów (g-moll i B-dur), z czego pierwszy wydano od razu drukiem w sztycharni nut księdza Cybulskiego. 
"Mały Chopinek" zaczął występować publicznie na koncertach dobroczynnych, był także ozdobą i atrakcją przyjęć w arystokratycznych salonach stolicy. 


Pierwszych profesjonalnych lekcji gry na fortepianie udzielał mu Wojciech Żywny. Lekcje te trwały zaledwie 6 lat, ponieważ Żywny nie był już w stanie niczego więcej nauczyć bieglejszego od siebie Fryderyka.


Swoje kompozycje Chopin opierał na muzyce ludowej, realizując w ten sposób romantyczne hasło tworzenia muzyki narodowej, przesyconej pierwiastkiem subiektywizmu, emocjami wyrażającymi się w bogactwie melodyki i zróżnicowaniu rytmicznemu oraz nowym gatunkom: ballady (związek z literaturą), mazurki, polonezy, walce, nokturny i swobodne improwizacje. W muzyce wyrażał to co romantycy w poezji: polskość oraz ideały wolności i niepodległości.

Dzieła:



Stanisław Moniuszko



Stanisław Moniuszko urodził się 5 maja 1819 na terenie dzisiejszej Białorusi, niedaleko Mińska, w majątku Ubiel.. Był polskim kompozytorem, dyrygentem, pedagogiem i organistą. Autor wielu pieśni, operetek, baletów i oper. Tworzył muzykę o charakterze narodowym, wplatając w swoje utwory elementy ludowe.

Zdolności muzyczne u Stanisława przejawiały się już w we wczesnym dzieciństwie, dlatego postanowiono go kształcić w tym kierunku. Pierwszych lekcji udzielała mu matka (1827 - 1830), a gdy Moniuszko miał już osiem lat, rozpoczął naukę muzyki u Augusta Freyera.
W 1830 przeniósł się z rodziną do Mińska. W 1837 wyjechał do Berlina by kształcić się muzycznie Carla Friedricha Rungenhagena. Po ukończeniu studiów w 1840 przeniósł się do Wilna.
W 1858 przeniósł się wraz z rodziną do Warszawy, gdzie objął stanowisko dyrygenta opery. W 1864 roku  został wykładowcą w Instytucie Muzycznym w Warszawie
Stanisław Moniuszko zmarł na atak serca 4 czerwca 1872 roku w wieku 53 lat w Warszawie. Pogrzeb wybitnego kompozytora stał się okazją do zamanifestowania patriotycznych postaw społeczeństwa. Ciało mistrza złożono na cmentarzu powązkowskim w Warszawie.

Najważniejsze dzieła:

Ferenc Liszt

Urodził się 22 października 1811 roku w Raiding, a zmarł 31 lipca 1886  roku w Bayreuth (Niemcy) . Był to kompozytor i pianista  węgierski, przedstawiciel  romantyzmu.

Talent i zamiłowanie do muzyki odziedziczył po ojcu, który sam grał na pianinie, gitarze oraz miał bliskie kontakty z takimi artystami jak Hummel czy Beethoven.  
Jego pierwszy występ przed publicznością miał miejsce gdyby miał 9 lat, komponować zaczął natomiast już w wieku 8 lat.
Kolejnymi nauczycielami Liszta był Czerny i Salieri, z którymi zetknął się będąc we Wiedniu.
W latach 40-tych XIX wieku był do tego stopnia popularny, że okres ten nazwano „lisztomanią”, artysta w tym czasie koncertował po całej Europie.
- stworzył gatunek muzyczny – poemat symfoniczny
- swoją techniką pianistyczną przebił takie sławy jak Claude Monet
- był również nauczycielem- miał ponad 400 uczniów
- podobno zakochał się w jednej ze swoich uczennic, lecz nie mógł  jej poślubić, ponieważ jej rodzice się  temu sprzeciwili
- ma w swoim dorobku ponad 350 dzieł
- przyjaźnił się z wieloma Polakami: Adamem Mickiewiczem, Fryderykiem Chopinem, Juliuszem Słowackim i Kossakiem
-miał dwoje dzieci z Countess Marie d'Agoult
- po ich śmierci załamał się i postanowił przyjąć święcenia kapłańskie, nie przeszkodziło mu to jednak romansować z kobietami
-zmarł na zapalenie płuc


Dzieła:

Orkiestrowe:

·  Symfonia faustowska
·  Symfonia dantejska
·  13 poematów symfonicznych:

Fortepianowe:
  • I Koncert Es-dur
  • II Koncert A-dur
  • III Koncert Es-dur op. posth.
  • Fantazja węgierska
  • Totentanz. Parafraza na temat "Dies irae"
  • Années de pèlerinage
  • 12 Etudes d’exécution transcendante (12 Etiud transcendentalnych):
Religijne:
  • Missa choralis
  • Węgierska msza koronacyjna
  • Requiem
  • Oratoria:
Transkrypcje fortepianowe:
  • Fantazja i Fuga g-moll Bacha
  • 9 symfonii Beethovena
  • Symfonia fantastyczna Berlioza
  • Harold w Italii Berlioza

Architektura

Cechy charakterystyczne:
  • Nawiązanie do gotyku (neogotyk)
  • Malownicze zameczki, wille
  • Wystrój wnętrz odnoszący się do historii narodu- portrety przodków wielkich wodzów na ścianach, zbroje rycerskie
  • Parki stylizowane na dziki, tajemniczy ogród angielski; kręte ścieżki, sztuczne wzgórza, wodospady, stawy z wysepkami, ruiny
  • Modny orientalizm

Przykłady architektury romantyzmu:

1.       Polska:
·         Pałac w Krześlicach
·         Zamek w Kórniku
2.       Anglia:
·         Strawberry Hill w Twickenham
·         Pałac Westminsterski
·         Pawilon Królewski w Brighton- gotyk orientalny
3.       Niemcy:
·         Zamek Neuschwanstein koło Füssen w Bawarii
4.       Francja:
·         Kościół Saint-Clotilde w Paryżu 

Johann Heinrich Füssli





Życiorys
Urodził się w 1741 roku w Zurychu, a zmarł w 1825 roku jako członek Royal Academy of Arts.
Zamiłowanie do sztuki i literatury odziedziczył po ojcu. W wieku 20 lat został wyświęcony na pastora, ale opuścił kościół i kraj po sprzeczce z ojcem.
Podróżował po Europie, studiował w Angli i Niemczech. Był poliglotą, posługiwał się biegle Francuskim, Włoskim, Angielskim i Niemieckim. Jest uważany za prekursora romantyzmu.

Tematyka obrazów
Malarz często tworzył obrazy tajemnicze, pełne niepokoju i grozy. W jego twórczości pojawiają się motywy fantastyczne oraz mitologiczne. Jego postacie są pełne życia, ekspresji. Fascynował go zmrok, mroczne niebo oraz błyskawice.


Koszmar


Koszmar


Mad Kate


Feliks Mendelssohn - Bartholdy


Urodził się w roku 1890 w Hamburgu, a zmarł w roku 1847 w Lipsku.
Był przedstawicielem rozkwitającego romantyzmu niemieckiego. Został uznany za najwybitniejsze cudowne dziecko po Mozarcie.
W wieku sześciu lat zaczął uczyć się gry na fortepianie pod kierunkiem matki, a od siódmego roku życia uczyła go Marie Bigot w Paryżu.
Prawdopodobnie pierwszy publiczny koncert dał w wieku dziewięciu lat. Jako dziecko podejmował już także próby kompozytorskie. Swój pierwszy utwór - kwartet fortepianowy - opublikował w wieku trzynastu lat.
W wieku siedemnastu lat Mendelssohn stworzył bardziej dojrzałe dzieło, stanowiące ideał  orkiestralny, a mianowicie Uwerturę do Snu nocy letniej Szekspira.  
Był zwolennikiem kultu form oratoryjnych, które były charakterystyczne dla niemieckiej muzyki.
Do jego zasług można zaliczyć między innymi rozwój niemieckiej kultury muzycznej a także założenie w roku 1843 Konserwatorium w Lipsku, w którym pracowało wielu znanych i cenionych kompozytorów tamtego czasu.



Najważniejsze dzieła:

  • Opery  - m.in. "Żołnierskie miłostki", "Dwaj kuzyni"
  • Muzyka teatralna - m.in. muzyka do "Antygony" Sofoklesa i do "Snu nocy letniej" W. Szekspira
  • Oratoria m.in. "Eliasz", "Paulus"
  • Kantaty m.in. "Te Deum laudamus zum"
  • Symfonie m.in. V  "Reformacyjna" D-dur, VI "Włoska" A - dur
  • Uwertury m.in. trąbkowa C - dur, koncertowa "Hebrydy"
  • Koncerty m.in. fortepianowy a - moll, skrzypcowy e- moll
  • Muzyka Kameralna m.in. Kwartet smyczkowy a-moll
  • Utwory na instrumenty solowe (fortepian, organy, skrzypce, altówka, wiolonczela)
  • Pieśni

18 marca 2011

Piotr Michałowski



Życiorys

Piotr Michałowski początkowo nie zamierzał poświęcać się sztuce, mimo że od dziecka dobrze i dużo rysował. Interesowały go w szczególności konie, ich budowa, ruchy. Rozpoczął studia matematyczno przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przed wybuchem powstania listopadowego organizował produkcję broni i amunicji. Po klęsce powstania listopadowego rozpoczął studia malarskie w Paryżu. Wiele czasu spędzał w galeriach sztuki gdzie studiował dzieła znanych artystów, ale mimo to stworzył swój własny niepowtarzalny styl. Później pracował obywatelsko  w Krakowie oraz w dwóch odziedziczonych gospodarstwach. Był dobrym panem, sprzyjał chłopom, pomagał im, a uwłaszczenie przyjął z radością.

Tematyka obrazów

Michałowskiego interesowały głownie konie, w naturalnym ruchu oraz w bitwach. Pozostawił wiele obrazów o tematyce bitewnej: szkice jeźdźców, szarże, zaprzęgi czyli konie współpracujące z człowiekiem.

Napoleon

Mohort i książę Józef Poniatowski

Szarża w wąwozie Samosierra

Żydzi


15 marca 2011

Niccolo Paganini



Urodził się 27 października 1782 roku w Genui, zmarł 27 maja 1840 roku w Nicei.
Niewiele brakowało, a świat nie poznałby talentu Paganiniego, ponieważ w wieku dziecięcym zapadł w letarg i nieomal byłby pochowany żywcem.

Był wirtuozem skrzypiec znanym i cenionym zarówno w swojej ojczyźnie, jak i w wielu innych państwach europejskich. W 1829 roku występował również w Poznaniu i Warszawie.

Wywierał olbrzymie wrażenie na odbiorcach zarówno swoim talentem jak i wyglądem. Mówi się, że był chory na zespół Marfana, który miał odpowiadać za jego pajęcze palce.

Technika gry Paganiniego pozostaje do dziś zagadką. Stosował niespotykane dotąd skale dźwięków, akordy, kombinacje gry smyczkiem. Historycy podejrzewają, iż ma to związek z jego specyficzną budową dłoni, inni natomiast posądzają go o kontakty z diabłem.  

Najsłynniejsze kompozycje Paganiniego:

13 marca 2011

Muzyka

Muzyka romantyzmu narodziła się w Niemczech. Jako pierwszego jej reprezentanta możemy uznać Ludvika von Beethovena, który, mimo iż zaliczany do epoki klasycyzmu, w swych utworach zerwał z klasycznymi kanonami. Zasłynął on m.in. z dziewięciu symfonii, w których dał upust swoim uczuciom i emocjom.




Cechy muzyki romantycznej:

  • przekazywanie doznań emocjonalnych wyrażające się w przełamywaniu klasycznych wzorców oraz konwencji formalnych
  • Tematyka baśniowa, fantastyczna, ludowa, narodowa
  • Wprowadzenie treści patriotycznych do oper i pieśni
  •  Pieśń- najpopularniejszy gatunek muzyki romantycznej
  •  Powiększenie obsady orkiestry
  • Programowość w muzyce (utwór ma treść pozamuzyczną)
  • Synteza sztuk

„Jestem przekonany, że muzyka najwyższą jest mową ludzkości, łączącą nas z zaświeciem duchów, wyrażającą wszystkie uczucia, na które słów nie mamy, na które przyczyn wynaleźć nie możem. Muzyka jest to wyjęcie z siebie tego, co najwięcej boskiego mamy, i postawienie przed sobą.”                                                                                                                           
                                                                                                                                        Zygmunt Krasicki 




"Sztuka dla sztuki" 
muzyka przestała być pisana na zamówienie - kompozytor pisał wtedy, kiedy miał natchnienie i chciał coś danym utworem przekazać
"Sztuka totalna" 
oznacza to, że na odbiorcę działało jednocześnie wiele środków wyrazu: muzyka, słowo, barwa, by w jak najbogatszy sposób wyrazić uczucia i poruszyć człowieka


Szkoły narodowe
Polegały na sięganiu poszczególnych kompozytorów do folkloru własnego państwa.




§  niemiecka (Carl Maria von Weber i Richard Wagner)
§  czeska (Bedřich Smetana i Antonín Dvořák)
§  polska (Stanisław MoniuszkoFryderyk Chopin i Zygmunt Noskowski)
§  rosyjska (Potężna gromadka, a w jej ramach przede wszystkim: Modest MusorgskiAleksander Borodin i Nikołaj Rimski-Korsakow)
§  hiszpańska (Isaac AlbénizEnrique Granados)
§  francuska (César Franck)
§  w Skandynawii: norweska (Edvard Grieg) i fińska (Jean Sibelius)

10 marca 2011

Caspar David Friedrich



Urodził się 5 września 1774 r. w Greifswaldzie, w Niemczech w rodzinie wytwórców świec. Od ojca otrzymał surowe, protestanckie wychowanie, co wpłynęło na jego duże zainteresowanie tematyką śmierci, Boga i żywiołów.

Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Kopenhadze oraz w Dreźnie, gdzie pod okiem najlepszych malarzy uczył się szkicowania modeli i rysowania otaczającej rzeczywistości.
Popularność zyskał dzięki namalowanym przez siebie w 1802 r. w Dreźnie obrazom w sepii. Umożliwiło mu to kontakty z takimi osobistościami jak Franz Schubert czy Georg Friedrich Kerstling.
Poza obrazami w sepii malował również pejzaże, sceny rodzajowe oraz portrety.
Będąc w średnim wieku poślubił  25-letnią Christianę Carolinę Bommer, z którą miał troje dzieci. Poza rodzinną sielanką był to dla artysty okres świetności również jeśli chodzi o twórczość. Jego dzieła oglądał nawet car Mikołaj I Romanow.
Wkrótce jednak artysta stracił popularność, jego obrazy przestały cieszyć się dotychczasowym uznaniem krytyków. Dodatkowo jego stan zdrowia zaczął się pogarszać, stał się szorstki w obyciu.
W ostatnich latach życia doznał  dwukrotnego udaru mózgu i paraliżu, po drugim nie był już w stanie pracować. Był w bardzo złym stanie psychicznym. Zmarł 7 maja 1840 r. w Dreźnie. 

Rozwój techniki

Początkowo wykonywał szkice ołówkiem lub sepią. Następnie używał akwareli i rysował – pozostawał wierny regułom akademickim. Rozwinął metodę tworzenia szkiców, które stały się bardziej szczegółowe.  Rysunki wykańczał tuszem i podkolorowywał je.
Podczas pobytu na Rugii malarz zerwał z dotychczasowymi wzorcami, zaczął pewnie posługiwać się ołówkiem i pędzlem.

Twórczość

Caspar David Friedrich zasłynął przede wszystkim swoim pejzażami. Nastrój tych obrazów wyróżnia się łagodnością, przyroda natomiast przedstawiana jest jako wszechwładna, majestatyczna, budząca respekt odbiorcy.

Jak powiedział Niels Hoyen, znany krytyk o twórczości Friedricha:

„ Jego podstawową zasadą było przekonanie, że artysta ma wyrażać najsilniejsze i najgłębsze uczucia, kryjące się w jego sercu, natomiast to wszystko, co związane jest z malarstwem samym, z kompozycją, ma być nieobecne lub, co najmniej niewidoczne"

Wschód Słońca nad morzem

Artysta poprzez pejzaże i szalejące na nich żywioły wyrażał swoje uczucia i ukazywał kawałek swej duszy. Godził w nich elementy, które ze sobą kontrastują, czyli emocjonalność i powagę oraz respekt wobec przedstawianej natury.

Utterwalder Grund

W dziełach Friedricha znalazło się odzwierciedlenie jego zainteresowania śmiercią. Dodatkowym bodźcem do stworzenia takich obrazów jak "Krzyż w górach" czy "Morze lodowe" była również śmierć jego matki. 

Morze lodu

Często przestawiał także motyw wędrowca, pielgrzyma, który w otoczeniu majestatu przyrody i poddany siłom natury kontempluje nad życiem i śmiercią. 

Wędrowiec przed morzem mgły

Ciekawe w twórczości Friedricha jest operowanie światłem. Potrafił znakomicie umiejscowić źródło światła tak, żeby nie było wiadomo z którego miejsca ono pochodzi. Sprawiało to, iż pejzaż wyglądał bardzo naturalnie i realistycznie, co zresztą jest cechą twórczości tego artysty.

Drzewo kruków

W Karkonoszach wykonywał ołówkiem liczne szkice stoków, ośnieżonych szczytów i skalistego pejzażu, z których korzystał przez następne lata, malując obrazy. Tworzył pejzaże uchwycone w różnych miejscach i o różnych porach dnia, dając wyraz oryginalnej wizji świata.

Poranek w Karkonoszach

Swoją twórczością, Friedrich chciał nie tylko w sposób realistyczny odwzorować naturę, chciał również wyciągnąć z niej prawdy filozoficzne, miała mu ona ułatwić kontemplację nad prawdami życiowymi. Pragnął również oddać nimi cześć Bogu, który jest obecny w twórczości artysty symbolicznie i duchowo.
Marzyciel

Często malował gotyckie kościoły i zamki,  ale były one „pokonane ” przez Boską siłę natury.
W ostatnich latach życia eksperymentował, stosował nowe techniki. Malował akwarelą i temperą na przezroczystym arkuszu papieru, umieszczając źródło światła za nimi. Prezentował swoje prace w ciemnościach, oświetlając je po kolei przy akompaniamencie odpowiednio dobranej muzyki.

Cmentarz przyklasztorny w śniegu

 
Opactwo w dębowym lesie

 
Kobieta na tle zachodzącego słońca

Mężczyzna i kobieta kontemplujący księżyc

Kobieta w oknie

Miasto w świetle